हिंदुस्तानातील मराठे आणि त्यांनी स्थापन केलेले मराठा साम्राज्य याचा शोध भाग २६५

 

हिंदुस्तानातील मराठे आणि त्यांनी स्थापन केलेले मराठा साम्राज्य याचा शोध

भाग २६५

राजस्थानातील मुसंडी

भाग १

मराठयांनी महाराष्ट्राबाहेर गाजवलेल्या पराक्रमाची यशोगाथा सांगणा-या ‘झंझावात’ या इतिहास संशोधक निनाद बेडेकर यांनी लिहिलेल्या पुस्तकातील राजस्थानातील मराठय़ांच्या कामगिरीवर लिहिलेल्या लेखाचा हा संपादित भाग -

राजस्थानातील कोटा आणि बुंदी ही दोन छोटी राज्ये हाडा राजपुतांच्या ताब्यात होती. नसर्गिकरीत्या या दोन्ही राज्यांना मोठे संरक्षण लाभलेले आहे. उत्तरेला चमेली म्हणजे चंबळ, पूर्वेला पार्वती नदी, मुकुंद-याची डोंगररांग ही दक्षिणेला, तर आरवली पर्वताच्या रांगा या पश्चिमेला असल्याने ही दोन्ही राज्ये तशी संरक्षित होती. मुकुंद-याची खिंड हा जाण्या-येण्याचा मोठा मार्ग होता.

मराठय़ांचा एकूण उत्कर्ष आणि ताकद पाहिल्यावर कोटय़ाच्या राजाने मराठी फौजेची मदत घेण्यास सुरुवात केली. राव किशोरसिंह हाडा याने १६८३ पासूनच ही मदत घेतली होती. मराठी फौजांना उत्तरेत जाण्यासाठी मिळालेली ही एक मोठी संधी होती. किशोरसिंहानंतर त्याचा मुलगा रामसिंह हा वजीर झुल्पिकारखान याच्या मदतीने गादीवर आला आणि द्रष्टवन कर्नाटक मोहिमांवर मुघलांतर्फे सामील झाला. मुघलांच्या कैदेत असलेल्या शाहूराजांशी याच वेळी त्याचा संबंध आला असावा.