हिंदुस्तानातील मराठे आणि त्यांनी स्थापन केलेले मराठा साम्राज्य याचा शोध भाग १८

हिंदुस्तानातील मराठे आणि त्यांनी स्थापन केलेले मराठा साम्राज्य याचा शोध
भाग १८

वेरुळ गावचे पाटील मालोजीराजे भोसले आणि घृष्णेश्वराचे मंदिर:-

सुमारे चारशे वर्षापूर्वीची गोष्ट .वेरुळच्या
लेण्याजवळील घृष्णेश्वराचे सुंदर मंदिर मोडकळीस आले होते.त्यांच्या
भिंतीना भेगा पडल्या होत्या.मंदिरातील पुजारीही मंदिर सोडून निघून
गेला होता.एवढे महान दैवत ! पण कोण अवकळा आली होती.त्या
मंदिरावर.त्या मंदिराकडे पाहून भक्तांना हळहळ वाटे.येणारे जाणारे ही
हळहळत,उसासे सोडत,पण त्याच्या दुरुस्तीचा विचार कोण करतो?
त्या पडक्या मंदिरात एक शिवभक्त नित्य नियमाने येत असे.
शिवाच्या पिंडीवर बेलफुल वाहत असे.हात जोडून आपल्या मनातले
श्रीशिवाला सांगत असे.एक दिवस त्याने गडीमानसे आणली.मंदिराच्या
पडक्या भिंती नीट केल्या.मंदिराची सारी व्यवस्था लावली.घृष्णेश्वराचा
जीर्णोद्धार केला.मंदिराच्या आत बाहेर दिवे लावले.घृष्णेश्वराचे गेलेले
वैभव परतले .हे कोणी केले ? कोण होते हे शिवभक्त ? ते होते
मोलोजी भोसले

वेरुळचे भोसले : वेरुळ गावचे पाटील मालोजीराजे भोसले हे थोर
शिवभक्त होते. विठोजीराजे त्यांचा धाकटा भाऊ.वेरुळच्या बाबाजीराजे
भोसल्यांची ही मुले.वेरूळ गावची पाटीलकी बाबाजीराजे भोसाल्यांकडे
होती.
मालोजीराजे व विठोजीराजे मोठे कर्तबगार होते,तसेच ते शूर होते.
त्यांच्या पदरी पुष्कळ हत्यारबंद मराठे होते.तो काळ फार धामधुमीचा
होता.निजामशाहीवर उत्तरेच्या मुघल बादशाहाने स्वारी केली होती.त्या
वेळी दौलताबाद ही निजामशाहीची राजधानी होती.तेथे मालिक अंबर
नावाचा त्याचा वजीर होता.तो मोठा कर्तबगार व हुशार होता.त्याने
दौलताबादजवळील वेरूळच्या भोसले बंधूंची कर्तबगारी पाहिली.त्याने
निजामशाहाजवळ त्यांच्या कर्तबगारीची वाखाणणी केला.निजामशाहाने
मालोजीराजांना पुणे व सुपे परगण्यांची जहागिरी दिली.
भोसल्यांच्या घरी वैभव आले.उमाबाई ही मालोजीराजांची पत्नी .ती
फलटणच्या निंबाळकर घराण्यातील होती.या उभयतांना दोन मुलगे होते.
एकाचे नाव शहाजी आणि दुसऱ्याचे नाव शरीफजी .शहाजी पाच वर्षाचा
असताना मालोजीराजे इंदापूरच्या लढाईत मारले गेले.विठोजीराजांनी
आपल्या पुण्यांचा आणि जाहीगीरीचा सांभाळ केला.पुढे त्यांनी
शहजीसाठी लखुजीराव जाधवांच्या मुलीला मागणी घातली.जाधवांची
लेक जिजाई मोठी सुलक्षणी होती.जिजाईसाठी विठोजीराजांनी घातलेली
मागणी लखुजीरावांनी स्वीकारली.लखुजीराव म्हणजे निजामशाहीतील एक शूर
व पराक्रमी सरदार होते.ते मोठे फौजफाटा बाळगून होते.निजामशाहाच्या
दरबारातही त्यांची मोठी प्रतिष्ठा होती.त्यांनी शहाजीराजे आणि जिजाई यांचा
विवाह मोठ्या थाटात साजरा केला.जिजाई भोसले कुळाची लक्ष्मी झाली.
शहाजीराजे :-निजामशाहीने मालोजीराजांची जहागिरी शहाजीराजांना
दिली.शहाजीराजे पराक्रमी होते.निजामशाही दरबारात त्यांना मोठा मान
होता.उत्तरेच्या मुघल बादशाहाने निजामशाही जिंकायचा बेत केला.
विजापूरचा आदिलशाहाही त्याला मिळाला,तेव्हा निजामशाही
वाचवण्यासाठी मलिक अंबर व शहाजीराजे निकराने लढले.दोन्ही
फौजांचा त्यांनी पराभव केला.अहमदनगरजवळ भातवडी येथे प्रसिद्ध
लढाई झाली.या लढाईत शरीफजी मारले गेले,पण शहाजीराजांनी मोठा
पराक्रम गाजवला.त्यामुळे शूर सेनानी म्हणून त्यांचा सर्वत्र लौकिक
झाला.दरबारात त्यांची प्रतिष्ठा वाढली.इतकी की खुद्द मलिक
अंबरला त्यांच्याबद्दल असूया वाटू लागली. त्यातून उभयतांत वितुष्ट
निर्माण होऊन शहाजीराजांनी निजामशाही सोडली आणि ते विजापूरच्या
आदिलशाहीला जाऊन मिळाले. आदिलाशाने त्यांना ‘सरलष्कर’ हा
किताब देऊन त्यांचा सन्मान केला.पुढे निजामशाहीत बऱ्याच घडामोडी
झाल्या.वजीर मलिक अंबर मृत्यू पावला.त्याचा पुत्र फत्तेखान हा मोठा
कारस्थानी होता.तो आता निजामशाहीचा वजीर झाला.त्याच्या
काळात निजामशाहीला उतरती कळा लागली.मुघलांच्या स्वारीचा धोका
निर्माण झाला.त्यातून निजामशाही सावरण्यासाठी निजामशाहाच्या आईने
शहजीराजांकडे परत येण्यासाठी साकडे घातले,तेव्हा शहाजीराजे
आदिलशाही सोडून निजामशाहीत परत आले.